herinneringen: een lappendeken, waarvan de lapjes op veel manieren aan elkaar kunnen naaien

“Herinneringen aan de toekomst – Siri Hustvedt” ***°

Blijkbaar was het de tweede keer dat ik, aangetrokken door de flaptekst, dit boek uit de bibliotheek mee naar huis nam. Ik kan me niet herinneren of ik het de eerste keer heb uitgelezen - en dan komen we meteen bij een kernthema van de roman: het geheugen, en hoe betrouwbaar dat is - en anders dan Siri Hustvedt die voor haar roman teruggaat op een dagboek dat ze eerder bijhield, schreef ik toen nog geen recensies.

Het verhaal zit ingenieus in elkaar: enerzijds lijkt het een beetje willekeurig te meanderen, van de ene herinnering in de andere, een kluwen van associaties, anderzijds voelt het ook letterlijk als geconstrueerd aan. Doordacht. Het woord ‘gewrocht’ komt bij me, met die zwaarte, en tegelijk moet het schrijven van dit boek een enorme kunstgreep geweest zijn en kun je het als concept een meesterwerk noemen.

Ik noteerde tal van zinnen die me troffen, aan het denken zetten, passages waar ik me in kon herkennen en andere die me vreemd waren maar fascineerden. Dat maakte dat ik – deze keer wel? –doorzette. Ik werd getriggerd door de talrijke diepzinnige gedachten, het herkenbare tijdsbeeld (Ik ben een jaar ouder dan Hustvedt), de vaak prachtige vloeiende zinnen, door de literaire aanpak van een gelauwerde collega, door het verhaal van de Barones (in de context van het Urinoir van Marcel Duchamps en de rol die vrouwen van mannen kregen (krijgen?) in de kunst, ik denk bv ook aan Camille Claudel, Frida Kahlo…), door het thema van de vrouwelijke kracht die vaak werd onderdrukt en afgedaan als boosheid, hysterie, arrogantie om ons de mond te snoeren.

Thematisch was ik dus in de ban, maar ben ik ook diep geraakt?

Helaas, nee. Ik denk dat ik me emotioneel te weinig aan het verhaal kon overgeven omdat ik me heel erg rationeel moest concentreren om niet in het vertelkluwen te verdwalen.

Ik herken het associatieve schrijven bij mezelf, maar in deze roman raakte ik soms verstrikt in – naar mijn gevoel – te veel losse eindjes. Misschien begreep ik ze niet of was ik onderweg de draad kwijtgeraakt?

Hoewel ik graag intellectueel door een boek word uitgedaagd, voel ik ook weerstand als lezen in hoofdzaak (!) een intellectuele bezigheid wordt. Lezen over emoties en ze niet terzelfdertijd ook vanbinnen ervaren, noch er zelf emotioneel op reageren, schept afstand. Dit, plus het regelmatig verdwalen, plus het feit dat ik me de roman nu al meer als afzonderlijke lapjes dan als een geheel lappendeken herinner en ik daarom denk dat hij me niet lang zal blij blijven, maken dat ik toch niet voor vier sterren ga, maar voor drie en een half.

Maar als je een intellectuele uitdaging wil? Ga ervoor.