Over zelfverantwoording

Waarom is het zo moeilijk om te zeggen 'Ik maakte een fout' - en het echt te geloven? Wanneer we fouten maken, vasthouden aan slechte gewoontes of andere mensen slecht behandelen, dan moeten we de cognitieve dissonantie temperen die onze gevoelens van zelfwaarde zou aantasten. Zo creëren we onbewust verhalen die ons ontslaan van onze verantwoordelijkheid, en die onze overtuiging herstellen dat we slim, moreel en juist bezig zijn. En juist die overtuiging zorgt er vaak voor dat we dom, immoreel en verkeerd blijven handelen.

Sociaal psychologen Carol Tavris en Elliot Aronson schreven een baanbrekende studie over hoe geliefden, juristen, artsen, politici - en uiteindelijk wij allen - kunnen leven met dissonantie. In de talrijke voorbeelden herkennen we het gedrag van onze leiders, onze geliefden en - als we eerlijk zijn - van onszelf. Het gaat om een van de complexe kenmerken van de menselijke natuur waar we nu wat meer inzicht in krijgen: de onaangename spanning die we ervaren bij tegenstrijdige overtuigingen, ideeën of opvattingen, of bij handelen in strijd met onze eigen overtuiging.

Mistakes Were Made (but Not by Me) (2007) biedt een fascinerende uitleg over het fenomeen van de zelfverantwoording: hoe het werkt, de schade die het kan aanrichten, en hoe we het kunnen beheersen en overwinnen.