Maak je het leven of maakt het leven jou?

“Verboden schrift – Alba de Céspedes” *****

Niemand noemt haar nog Valeria. Ze is moeder van twee bijna volwassen kinderen. Zelfs haar man Michele noemt haar mama. Ze is ook nog de dochter van haar moeder. Nog een generatie verder terug om haar gevangen te houden. Ze is kantoorbediende, de rechterhand van directeur Guido. Ooit is ze begonnen te werken om in het naoorlogse Italië rond te komen. Van de vroegere rijkdom blijft niets over. Sinds een tijd gaat ze werken omdat ze daar gezien wordt. Ze bestaat.

Thuis zorgt ze. Ze cijfert zich weg. Ze denkt weinig na of houdt haar mening die ze in een mannenmaatschappij niet kan hebben, voor zichzelf.

Alles verandert als ze op een zondag sigaretten gaat kopen voor haar man. Sigaretten zijn blijkbaar geen probleem om te kopen op de dag des Heren, een dagboekschrift is dat wel. Het is verboden.

Thuis durft ze er alleen in te schrijven als ze alleen is. Het wordt obsessie, vermengd met schuldgevoel en angst om betrapt te worden.

Van kleine dagdagelijkse notities krijgt het dagboek gaandeweg meer diepgang. Observerend hoe haar kinderen in het leven staan, welke keuzes zij maken, bevraagt ze de hare.

Ze leert zichzelf steeds beter kennen, en soms is dat een zegen, soms is het een vloek.

Tussen de oude waarden en normen – enerzijds die van haar moeder, anderzijds die van Michele en mannen in het algemeen – en die van de nieuwe tijd waar haar dochter voor strijdt is Valeria tegelijk de deur tussen generaties als de scharnier die zelf steeds vaster komt te zitten. Het verlangen en tegelijk de angst om te ontsnappen worden steeds heftiger als zich tussen haar en haar directeur gevoelens ontwikkelen die ze in jaren niet meer heeft ervaren. Die kansen bieden.

Terwijl ze stiekem jaloers is op haar dochter die zich vrij vecht en die ze tegelijkertijd in het opvoedkundige gareel moet houden uit bezorgdheid en misschien nog meer uit angst voor schande en roddels, krijgen haar man en zoon het steeds moeilijker om zich staande te houden.

Geld, of het ontbreken ervan, en liefde blijven twee drijvende krachten die wiggen tussen werelden slaan.

De gevangenis rond Valeria, de externe en die binnen haar, benauwen haar, maar ook het verlangen om te ontsnappen en voor zichzelf te kiezen is angstaanjagend. Er is ook veel te verliezen.

Een prachtig verhaal, sterk uitgediepte en geloofwaardige personages, een herkenbaar tijdsdocument waarin ik mijzelf vooral in de dochter herken, in haar opstandigheid tegen de zich wegcijferende moeder. Zinnen vol wijsheid en zelfinzicht om bij stil te staan, in een eigenlijk eigentijds aandoende taal.

Wijs, mooi, en misschien nog het meest van al intriest.

Ik moest, mutatis mutandis, denken aan The remains of the day.

En tegelijk ook weer niet.

Kiezen is verliezen. Ook dat weet ik uit ondervinding, maar die komt nooit vooraf.

Wie kan voorspellen welke tol het zwaarste weegt?