Een IJslandse queeste, huiveringwekkend mooi.

“Het hart van de mens - Jón Kalman Stefánsson” *****

Met dit derde deel heeft Stefánsson zijn trilogie naar een adembenemend hoogtepunt gebracht.

Na het lezen blijf je verweesd achter. Ondanks zoveel schoonheid, zoveel droefheid, zoveel wijsheid, zoveel hart dat mijn borstkas er na uren nog te klein voor is.

Het blijft ook afscheid nemen van mensen die je hebt leren kennen van hun lichtste tot hun donkerste zijde. En al schrijft Stefánsson dat er rust kan komen nu het verhaal is verteld, een verhaal is nooit ten einde, ‘want waar begint het leven en waar eindigt de dood als het niet is met een kus?’

Het hart dus. Dat volgens een oud Arabisch boek twee kamers heeft. De ene heet geluk, de andere wanhoop. Op welke moeten we vertrouwen?

Deze vraag is de rode draad doorheen de roman waarin we de naamloze jongen en de mensen om hem heen, de levenden zowel als de doden, blijven volgen. In de meest barre, onmenselijke weersomstandigheden. Die van een desolaat landschap, met hier en daar een huis, waarin geleefd wordt of overleefd en soms gestorven. Waarin een kind blijft hoesten en een man zijn armen er niet meer toe kan brengen zijn vrouw te omhelzen, terwijl door de liefdeloosheid het licht in haar ogen dooft. Hetzij in een dorp met zijn onderlinge spanningen, machten, intriges, roddels, maar ook liefdes en compassie. Want kan alleen compassie dan de mens redden, is dat zijn hemelse snaar?

Waar je ook bent, je bent op elkaar aangewezen, en daarom moet je soms tot het uiterste van je kunnen, je wilskracht en je moed durven gaan. ‘Degene die een thuis heeft geeft niet snel op.’

Er zijn de mensen die zo door het lot geslagen zijn dat ze het leven gelaten ondergaan of zelfs naar het einde verlangen, soms met een zeldzame opflakkering door iets kleins dat het verschil kan maken, maar meestal ook weer dooft.

Er zijn er die zeggen dat je over dat leven niet te veel over hoeft te weten. Er gewoon in stappen en het nemen zoals het komt.

En dan heb je de dromers - van een vrouw met rood haar, van een vrouw met groene ogen, van een dorp dat verder kijkt dan de stokvis, van iemand die je misschien komt halen, niet louter om je te kussen maar om je mee te nemen of te blijven.

Maar dromen waar je niet ook voor gaat zijn een vorm van verraad, zelfs al moet je er vragen voor durven te stellen waar je het antwoord op vreest.

Toch kan het niet dat er alleen maar donkerte is, er zijn immers de sterren.

En poëzie.

En die ogen.

Dat rode haar.